Wat

Bij intrathecale pijntherapie wordt er medicatie via een medicijnpomp toegediend in de intrathecale ruimte. Dit is een met hersenvocht gevulde ruimte rond het ruggenmerg. Deze methode wordt vaak toegepast om spasticiteit en/of pijn te verminderen.

Wat is een medicijnpomp

Medicijnpompen geven de pijnmedicatie uit de pomp via een katheter af in de met vloeistof gevulde ruimte rond het ruggenmerg -de 'intrathecale ruimte'-. De pijnmedicatie wordt direct aan de zenuwbanen ter hoogte van het ruggenmerg afgegeven, en hoeft dus niet eerst in de bloedsomloop te worden opgenomen. Omdat de medicatie onmiddellijk op de juiste plaats in de ruggenmergvloeistof wordt afgegeven, kan de spasticiteit en/of pijn worden verlicht met een kleinere dosis dan het geval is bij toediening in tabletvorm. Hierdoor treden bij deze toedieningswijze ook minder bijwerkingen op.

Het systeem bestaat uit een pomp en een katheter, die beide tijdens een operatie worden geïmplanteerd. De pomp is een rond apparaatje met een reservoir die de pijnmedicatie toedient. De pomp wordt in de buikholte geplaatst. De katheter is een dun en flexibel slangetje dat met één kant in de intrathecale ruimte wordt ingebracht en met de andere kant op de pomp wordt aangesloten.

Tijdens de operatie vult de arts de pomp reeds met medicatie. Wanneer de pomp bijgevuld moet worden, wanneer u weer thuis bent,  gaat u terug naar het pijncentrum.

Hoe werkt het

Het ruggenmerg kunt u zien als de snelweg naar de hersenen voor pijnsignalen. Er liggen tevens zenuwbanen die betrokken zijn bij spasticiteit. Wanneer de pomp zijn medicatie direct aan de pijnreceptoren bij het ruggenmerg afgeeft, worden de signalen die betrokken zijn bij pijn en spasticiteit verminderd.

Indicaties

• Wie wel en wie geen kandidaat is voor een intrathecale pijnpomp zal de arts bepalen. Meestal betreft het patiënten met chronische pijn die weinig of geen verlichting kennen van een operatie of andere behandeling zoals pijnstillers, zenuwblokkade en/of fysiotherapie. Het kan eveneens gaan om patiënten met ernstige spasticiteit die met orale medicatie onvoldoende beterschap ervaren of belangrijke nevenwerkingen ondervinden door inname van die orale medicatie. 
• Er heeft vooraf een psychologisch onderzoek en psychiatrische evaluatie plaatsgevonden. Dit is een wettelijke vereiste.  
• U bent niet verslaafd aan medicijnen, drugs en/of alcohol.
• U dient positief ten opzichte van de therapie te staan.

Verloop

De ingreep wordt in twee stappen uitgevoerd: de proefperiode en de implantatie van een permanent pompsysteem.

Het doel van proefperiode is te ontdekken of intrathecale pijntherapie u kan helpen uw pijn en/of spasticitiet te verminderen. Na een wettelijke vereiste periode van één week bij spasticiteit en vier weken bij pijn wordt besloten of er wel of niet een permanent systeem geïmplanteerd zal worden.

Het implanteren van de katheter voor de proefbehandeling gebeurt onder lichte sedatie - pijnstilling en een licht kalmerend middel worden toegediend- en plaatselijke verdoving. Dit duurt minder dan een uur.

De patiënt wordt ‘s morgens nuchter opgenomen voor een opname van een vijftal dagen tot een week in het ziekenhuis. 
Bij de plaatsing van een proefkatheter wordt er een holle naald in het vooraf verdoofde gebied ingebracht tot in de intrathecale ruimte. 
Daar doorheen wordt de katheter opgeschoven. Deze wordt onder de huid getunneld naar de zijflank waar hij uit de huid treedt.
De katheter wordt aangesloten op een uitwendige medicatiepomp.
Alles wordt goed vastgekleefd. Achteraf verblijft u nog ongeveer één à twee uur in de recovery waar uw bloeddruk, hartslag, zuurstofsaturatie in het bloed verder worden gevolgd.

Als de proefperiode slaagt, dit wil zeggen dat er sprake is van een aanzienlijke reductie van de spasticiteit of pijn, verbetering van de levenskwaliteit en slaapkwaliteit en wanneer in geval van een pijnprobleem de pijnmedicatie in belangrijke mate kan afgebouwd worden. Dan maakt u met uw arts een afspraak over de implantatie van het permanente systeem.

Bij de implantatie van een permanent systeem wordt een inwendige medicijnpomp onderhuids geplaatst. Dit gebeurt onder algemene verdoving door de neurochirurg. Bespreek voor de proefperiode de plaatsing van de medicijnpomp met uw arts. Samen kunt u de beste plaats bepalen.

Tijdens de operatie vult de arts de pomp reeds met medicatie.
Eens het systeem geïmplanteerd is, kan de arts of verpleegkundig pijnspecialist de pomp programmeren door middel van telemetrie. 
Wanneer de pomp bijgevuld moet worden, gaat u terug naar het pijncentrum. 

Als de batterij van de pomp leeg is, moet deze tijdens een kleine heelkundige ingreep vervangen worden.

Mogelijke nevenwerkingen

• Wondpijn na de operatie.
• Infectie. Daarom gebeurt er gedurende de volledige proefperiode tot twee weken na de definitieve inplant dagelijks wondzorg door de thuisverpleegkundigen van het pijncentrum. Bij het minste teken van infectie moet contact opgenomen worden met het pijncentrum (roodheid, etter, koorts, hoofdpijn, pijn ter hoogte van de uittredeplaats van de katheter).
• Verplaatsing van de katheter, gelieve daarom nooit tractie uit te oefenen op de uittredeplaats van de katheter want hierdoor kan de katheter in de intrathecale ruimte verplaatsen.
• Het kan gebeuren dat u de dag na de ingreep hoofdpijn krijgt, vooral bij het rechtkomen. Dit is het gevolg van lekkage van ruggenmergvocht.
• Nevenwerkingen van de medicatie.

Kostprijs

De artsen werkzaam in het pijncentrum zijn volledig geconventioneerd. De officiële tarieven zonder ereloonsupplementen kunnen aangerekend worden. Het honorarium dat aangerekend wordt door de arts voor intrathecale therapie is afhankelijk van de nomenclatuur zoals voorzien door het RIZIV.

MEER INFO: MEDTRONIC THERAPIE

MEER INFO: MEDTRONIC MEDICIJNPOMPEN